O mundo detívose, pero seguiu reciclando

O estado de alarma encerrou á maior parte da sociedade nas súas casas e só quedaron ao pé do canón as e os traballadores esenciais. Entre elas/es, quen recolle, transporta e clasifica residuos para darlles unha nova vida.

«Agora, polo menos, empeza a verse algo de vida. Pero ata fai nada era triste, moi triste, velo todo tan baleiro». Mario Lojo López fala mentres conduce pola zona do Barbanza un dos camións propiedade de Coregal. Dirixímonos aos arredores da localidade, á eco-planta de selección do Polígono de Espiñeira. Son as dez da mañá e hai un tráfico inusitado. O escenario é moi diferente ao das rúas desertas de fai unhas poucas semanas, máis propio dunha película apocalíptica. El coñeceuno moi ben, porque non deixou de facer este traxecto desde o mesmo día en que se decretou o estado de alarma pola pandemia da COVID-19 e practicamente a totalidade país confinouse nas súas casas.

Estamos a mediados de xaneiro de 2021, a poucos meses, esperamos, do ansiado fin da pandemia. Mario Lojo é unha das persoas encargadas da eco-planta. Ou, dito doutra forma: unha sorte de director de orquestra do que dependen máis de 12 condutoras/es que saen cada día, en camións de todos os tamaños, a recoller o que centos de persoas do Barbanza deixan nos colectores. Na maioría dos casos, cartóns ou papeis, que terminarán nunha planta de  selección e transformaranse de novo en obxectos necesarios. «Todo. Non deixamos nin un só cubo ou colector sen recoller. Nin un canellón sen percorrer. Cada día», explica, mentres vira o volante en dirección a unha circunvalación que nos levará ao seu lugar de traballo.

Absolutamente nada pode desafinar ou saírse do compás nesta peza descomunal: cada camión recolle, cada día, un determinado tipo de residuo e, os de cartón, chegan facilmente ás tres toneladas por roteiro. «Antes de todo isto, case non podiamos nin pasar por algunhas rúas. Pero durante marzo e abril do 2020, non había nin unha alma», explica Mario, sen despegar a mirada da pantalla do seu teléfono móbil. Cada camión leva un  GPS, e el controla en cada momento, a través dunha aplicación, por onde circulan e cada posible incidencia, como unha avaría que lle obriga a refacer o plan de roteiro en tempo récord.

Mario Lojo: «Non deixamos

nin un só cubo ou colector

sen recoller. Nin un

canellón sen percorrer.»

Son 12 as persoas condutoras que traballan en quendas de mañá e de tarde. A cantidade de residuos para reciclar, aumentou respecto aos días anteriores ao estado de alarma. «A xente na casa seguiu reciclando», conta Mario, e chancea: «Non esquezamos que sacar o lixo e ir aos colectores de reciclaxe era do pouco que nos permitían facer durante o confinamento, e para moitos era a escusa perfecta para airearse un pouco».

Chegamos á eco-planta de selección do Polígono dá Espiñeira. Andamos ata o edificio por un aparcamento repleto de camións listos para partir. Reina a distensión, o bo ambiente. Todas as persoas traballadoras de aquí –as consideradas esenciais– viviron un estado de alarma moi diferente ao da maioría. Non se confinaron nin un só día, seguiron cumprindo coa súa xornada, pero cunhas cantas medidas de seguridade que antes nin sequera se contemplaban. Nada máis cruzar o limiar, «dásenos unha máscara FP2», explica Mario. Un xesto –coller o material protector– que xa asumiron todas e todos na súa rutina laboral. Tamén certas renuncias, como xuntarse na entrada cos colegas para comer algo, beberse un refresco e contarse que tal foi o día. Desapareceron as cadeiras e as mesas, e só queda unha estancia diáfana cunha máquina expendedora. «Temos que evitar que coincidan moitas persoas traballadoras nun mesmo espazo. Por iso, agora as quendas graduáronse de cinco a unha da mañá, de cinco e media a unha, e de seis a dúas».

As novidades continúan cando acaban a súa quenda. Cada condutor/a debe limparse o calzado, logo lávanse individualmente con xel hidroxénico proporcionado pola empresa, e o camión límpase a fondo ao comezo da quenda seguinte. «Temos que afacernos a esta nova realidade porque esta situación aínda vai durar un tempo. De momento, non imos rebaixar as medidas», conclúe Mario.

Seguir traballando para coidar o  medio ambiente

Cando unha/un chega á eco-planta de selección do Polígono de Espiñeira –propiedade de  Coregal–, ten a sensación de estar en Berlín. A fachada da nave está presidida por unha enorme estrutura industrial, igual que as que abundan na capital alemá como iconas do cool. A diferenza é que esta non se reconverteu nunha discoteca de música tecno ou nun museo de arte moderna, senón que segue funcionado a pleno rendemento para a que foi concibida: a selección de cartón, papel e plásticos para a súa reconversión en novos produtos. 

Contrasta coa grandeza desta fazaña a humildade de Carmen  Boo, unha das encargadas de que este elo imprescindible da reciclaxe non se botara a perder durante o confinamento. En ningún momento pensou en non ir ao seu posto de traballo, como leva facendo máis de dez anos. «Son unha das persoas que traballa en oficina. Cando decretaron o confinamento tivemos unha chea de reunións, porque algunhas persoas traballadoras tiñan medo, outras dúbidas… Se vían que seguías con elas, os temores íanselles. E teño que dicir que, dalgunha maneira, dentro da planta, confináronme», chancea.

Refírese ao seu despacho, xusto enfronte das bandas polas que se deslizan todo tipo de envases, que se van separando por outros carrís que se  ramifican segundo o material que os compoñen, coma se fose a circunvalación a escala que rodea unha gran cidade. Alén están as súas compañeiras/os que controlan as máquinas, clasifican nos tramos que non están automatizados, conducen dun lado a outro os vehículos de transporte de residuos… Carmen teno todo baixo control en cada momento, aínda que non poida relacionarse fisicamente con ninguén.

Carmen  Boo: «Non

podiamos parar, porque non se

podía deixar de reciclar: iso

sería un desastre para o  medio ambiente»

«Son optimista e cando nos dixeron que eramos desas/es poucas/os profesionais esenciais que debían seguir facendo o seu labor cada día, transmitín tranquilidade», lembra Carmen. «Xa en condicións normais, polo noso traballo, levamos moita protección. Entón iamos levar un pouco máis. E logo as medidas habituais, claro: ir ao vestiario de maneira graduada, evitar que se xunte moita xente no mesmo sitio… Ao principio houbo algo de nerviosismo, pero agora a confianza é plena: por sorte, nestes meses, non tivemos ningún problema de contaxio en toda a eco-planta». Pero hai outro motivo, que non ten que ver coa seguridade, que foi determinante para ela: «Non podiamos parar, porque non se podía deixar de reciclar: iso sería un desastre para o  medio ambiente. Por iso é tan importante o que facemos», lembra Carmen. E os feitos confirmaron as súas palabras: «O número de envases que chegaba á eco-planta aumentou unha barbaridade».